Tanıtım

H. İbrahim Türkdoğan

Max Stirner: Stirner’in Eleştirmenleri

Kitapta yayımlanan ikinci metin: 

“Felsefi Gericiler / Kuno Fischer’in Modern Sofistleri”

Norgunk 2023

Karşılaştırmalı Çeviri: 

H. İbrahim Türkdoğan (Almanca)

Ulus Sevdi (İngilizce)

1)          Açıklama

Bu metin G. Edward imzasıyla ilk kez 1847’de Kuno Fischer’in “Moderne Sophisten” (“Modern Sofistler)” adlı makalesine karşılık olarak yayımlandı. Metnin Stirner’e ait olup olmadığı kesinlik kazanmamıştır hâlâ.

Stirner’in “Stirner’in Eleştirmenleri” adlı makalesinin kısa bir versiyonunu anımsatacak düzeydedir. Büyük bir benzerlik söz konusu, ama yine de kuşku duymamak imkânsız. Şöyle ki; Stirner, “Stirner’in Eleştirmenleri”ni yazdıktan sonra “Felsefi Gericiler”i yazmaya gerek duyar mıydı? Neden gerek duyacaktı ki?

“Stirner’in Eleştirmenleri”, “Biricik ve Mülkiyeti”ni tamamlayan bir metindir. Onun ardından “Felsefi Gericiler” yazılmazdı. İlkini yazan ikincisine gerek duymazdı. Diğer taraftan Fischer’e yanıt vermekle Stirner, “Biricik ve Mülkiyeti”nin güncel kalmasını sağlamak; başyapıtının tartışılmasını, “Biricik” ve “Kendi-olan” gibi karmaşıklığa yol açan bazı kavramların yeniden gündeme getirilmesini istemiş olabilir. Sonuç olarak, içerik ve üslup bakımından Stirner’in kaleminden çıkmış olması gerektiğini düşündüğümüz bu metnin, bu ve benzeri nedenlerden dolayı bizde kuşku uyandırdığını belirtmek isteriz.

 Aynı konuda başka uzmanların düşünceleri

"Kuno Fischer’in, G. Edward’ın Stirner olduğundan yola çıktığını biliyoruz; Stirner’e karşı yazdığı metninde, Edward’ın Stirner olduğunu söylemiş ve Stirner de buna hiçbir zaman itiraz etmemiştir." Stirner’in biyografisini yazan şair J. H. Mackay (1898) buradan yola çıkarak metnin “büyük bir olasılıkla” Stirner’e ait olduğunu ileri sürer.

Hermann Schultheiss, 1906’da yayınladığı doktora çalışmasında metnin “Stirner üzerine yazılmış en iyi çalışma” olduğunu dile getirir ve “Stirner’in üslubunu iyi tanıyanlar bu metnin Stirner’e ait olmadığını bilirler” diye ekler.

“Biricik ve Mülkiyeti”nin Fransızca çevirmenleri (André Sauge, Pierre Galissaire, 1972) metnin Stirner’e ait olabileceği konusunda kuşkularını dile getirirler.

Bernd Kast, 1979’da yayınlanan doktora çalışmasında yaptığı “metin analizinde”, metnin kime ait olduğu konusunda kuşkuları olduğunu ancak kuşkularına dair de kuşkuları olduğunu aktarır.

Stirner’in “Seçme Yazılarını” yayınlayan (1986) ve bu edisyona “Felsefi Gericiler”i de dahil eden Bernd A. Laska metnin Stirner’e ait olduğuna dair kuşkuları olduğunu ifade eder.

   2)   Metinden iki alıntı:

“Ben ‘Biricik’im. Ama sen böyle olmamı istemiyorsun aslında. Benim gerçek bir insan olmamı istemiyorsun. Biricikliğimin senin için hiçbir değeri yok. Sen kafanda kurguladığın, herkes için model olacak ‘İnsan’ olmamı istiyorsun. ‘Bayağı eşitlik ilkesi’ni yaşamımın normu hâline getirmek istiyorsun. İlke üzerine ilke! Talep üzerine talep! […] Ben sadece Ben olmak istiyorum; Ben doğayı, insanlığı ve yasalarını, insan toplumunu ve sevgisini aşağılıyorum ve onunla olan her türden ilişkiyi hatta dilsel ilişkimi bile kesiyorum.”

“’Ahlaki dünya’nızı memnuniyetle size bırakıyorum; o her zaman sadece kâğıt üzerindedir, toplumun ebedi yalanıdır ve daima keskin iradeli bireylerin zengin çeşitliliğini ve uyuşmazlığını paramparça eder. Bu ‘kayıp cenneti’ şairlere bırakıyoruz.”